Calendrier du cours magistral en HLF XVIIIe siècle été 2008

Kalendarz wyk?adu z HLF XVIII w. semestr letni 2015/2016
1- 24.02. Wst?p, zobrazowanie zmiany wyobra?e? o ?wiecie, próby definicji
"o?wiecenia"[1]
2- 02.03. O?wiecenie i jego « -izmy »
3- 09.03. Kobiety o?wiecenia : « salonierki », pisarki, metresy,
bohaterki
4- 16.03. Latarnie : Monteskiusz, Wolter, Rousseau, Diderot - ich wojny i
sojusze
5- 23.03. Ewolucja pr?dów estetycznych : sztuki pi?kne a literatura
6- 06.04. Gatunki nowe i odnowione : wszechobecna filozofia
7- 13.04. Narracja pomszczona : triumf powie?ci
8- 20.04. Narracja w pierwszej osobie : przejawy i skutki
9- 27.04. Narracja w 3 osobie : wszystkie postaci powiastki/opowiadania
10- 04.05. Po?ytki 2 osoby, czyli dialog
11- 11.05. Teatr : udomowienie tragedii i...
12- 18.05. ...uszlachcenie komedii ; dramat i inne gatunki (melodramat,
teatr rewolucyjny)
13- 25.05. Poezja odzyskana,
14- 01.06. Muzyka coraz nowsza, test ko?cowy
15- 08.06 (poprawa testu+pytania zwi?zane z wyk?adem i egzaminem [ustnym])
ZALICZENIE : podstawa = wynik testu ko?cowego ; w razie w?tpliwo?ci,
kryteria dodatkowe = obecno??, aktywny udzia? w konwersatoryjnej cz??ci
wyk?adu (pytania zadane podczas, niekiedy PRZED : mo?na poszuka?
odpowiedzi we wskazanych ?ród?ach w domu a potem przypomnie? mi o zadanym
pytaniu!).
BIBLIOGRAPHIE HISTOIRE DE LITTÉRATURE XVIIIe siècle

MANUELS
- A. Adam et altri, Littérature française, 2 vol., Bordas, 1967-1968 + en
pls
- J. Adamski, Historia Literatury Francuskiej. Zarys, Ossolineum, 1970
- D. Bouquet, Les Lumières en France et en Europe, Pocquet, 2004
- P.Brunel et altri, Histoire de la littérature française-1, Bordas, 1972
- M. Cie?ski, O?wiecenie, Wroc?aw, Wydawnictwo Dolno?l?skie, 2004
- B. Didier, Le Siècle des Lumières, M.A. (diff. Gallimard), 1987
(dictionnaire)
- Manuel d'histoire littéraire de la France, t. I-VI, Ed. Sociales, 1976-
1982
- Littérature française, t.1-16, Arthaud, 1975
- Littérature française, éd. de poche, t. 1-9, Arthaud, 1984-1988 [BIR]
- Littérature. Textes et Documents (Coll. Henri Mitterand), Nathan, 1988-
1991
- Michel Delon, Pierre Malandain, Littérature française du XVIIIe siècle,
Paris, P.U.F., 1996, Coll. "Premier Cycle" [Centre]
- J. Goldzink, XVIIIe siècle, Paris, Bordas, 1988 [BIR]
- J. M. Goulemot, La Littérature des Lumières en toutes lettres, Bordas,
1989 [BIR]
- J. Heistein, Historia Literatury Francuskiej, Ossolineum, 1997
- G. Lanson, Histoire de la littérature française, Paris, Hachette [1894]
+ en pls
- R. Launay, Introduction à la littérature française du XVIIIe siècle,
1969
- R. Mauzi, S. Menant, M. Delon, Précis de LITTÉRATURE française du XVIIIe
siècle, P.U.F., 1990
- B. Pingaud, R. Mantéro, Les infortunes de la raison 1774-1815, Hatier,
1992 [BIR]
- J. Renaud, La littérature française du XVIIIe siècle, A. Colin, 1994
[Centre]

MONOGRAPHIES GÉNÉRALES
- P. Bénichou, Le Sacre de l'écrivain 1750-1830. Essai sur l'avènement
d'un pouvoir spirituel laïque dans la France moderne, Paris, José Corti,
1973
- E. Cassirer, La philosophie des Lumières, Paris, Fayard, 1970 + en pls
- G. Gusdorf, Les sciences humaines et la pensée occidentale, Paris,
Payot, 1966-1984, 11 vol. dont t. 4-8 sur les Lumières
- P. Hazard, La crise de la conscience européenne, Paris, Fayard, 1961
[1935] et La pensée européenne au XVIIIe siècle, Paris, Fayard, 1963 [1946]
+ en pls
- D. Poulot, Les Lumières, Paris, P.U.F., 2000, coll. "Premier Cycle"
- Ph. Van Thiegem, G?ówne doktryny literackie we Francji. Od Plejady do
surrealizmu, prze?. M. Wodzy?ska, E. Maszewska, Warszawa, PIW, 1971+ en frs

ANTHOLOGIES
- Europejskie ?ród?a my?li estetyczno-literackiej polskiego O?wiecenia.
Antologia wypowiedzi pisarzy francuskich, niemieckoj?zycznych i angielskich
1674-1810, oprac. T. Kostkiewiczowa i Z. Goli?ski, Warszawa, Wyd. "Semper",
1997
- R. Fayolle, Critique, 2 vol. (théorie + anthologie), Paris, A. Colin,
1964
- Anthologie des poètes du XVIIIe siècle, Paris, Garnier Frères, 1966

MONOGRAPHIES THÉMATIQUES

- J. Ehrard, L'idée de nature en France dans la première moitié du XVIIIe
siècle, Paris, A. Michel, 1994 [1963].
- P. Hartmann, Le contrat et la séduction. Essai sur la subjectivité
amoureuse dans le roman des lumières, Paris, Champion, 1998.
- P. Hoffmann, La femme dans la pensée des Lumières, Paris, Ophrys, 1977.

- G. Mauzi, L'idée du bonheur au XVIIIe siècle en France, A. Michel, 1994.

- Normes et transgressions au XVIIIe siècle, éd. P. Dubois, PUPS, 2005.
- R. Pomeau, La religion de Voltaire. Nouvelle édition revue et mise à
jour, Paris, Nizet, 1974.
- J. Proust, Diderot et l'Encyclopédie, Paris, A. Michel, 1995 [1965].
- Jacques Rustin, Le Vice à la mode. Étude sur le roman français au XVIIIe
s. (1731-1761), Ophrys, 1979.
- D. Trott, Théâtre du 18e siècle : jeux, écritures, regards. Essai sur
les spectacles en France de 1700 à 1790, Montpellier, Editions Espaces 34,
2000

ESSAIS MONOGRAPHIQUES

- B. Baczko, Rousseau - samotno?? i wspólnota, Gda?sk, Wyd. s?owo/obraz
terytoria, 2009.
- M. Skrzypek, Filozofia Diderota, Warszawa, « Wiedza Powszechna », 1982.
- J. M. Goulemot, Adieu, les philosophes, Seuil, 2001.
- T. Kostkiewiczowa, O?wiecenie - próg naszej wspó?czesno?ci, Wyd. Naukowe
Semper, 1994; Z oddali i z bliska. Studia o wieku o?wiecenia,
UKSW/Wydawnictwo Neriton, 2010.
- P. Matyaszewski, Podró? Monteskiusza. Biografia przestrzenna, Lublin,
Wydawnictwo KUL, 2011.
- J. Mosakowski, Strategie wymazywania. Kobiece bohaterki w m?skich
tekstach francuskiego O?wiecenia, Gda?sk, Wydawnictwo Uniwersytetu
Gda?skiego, 2007.
- E. Voegelin, Od O?wiecenia do rewolucji, Warszawa, Wyd. UW, 2011.

ÉDITIONS CRITIQUES

- D. Diderot, Pisma estetycznoliterackie, oprac. M. D?bowski, Gda?sk,
s?owo/obraz terytoria, 2008.
- Wolter, Poema o trz?sieniu ziemi w Lizbonie oraz Kandyd, oprac. J.
Wójcicki (XVIII-wieczne przek?ady: S. Staszica i J. I. Przybylskiego)


O?WIECENIE CM 2

1. Definicje : a) z epoki b) dzisiejsze
2. Terminologiczne pomy?ki
3. Opozycja czyli anty-o?wiecenie

Ad 1 a) :
(BAYLE : 1684)
« Oto?my w wieku który co dzie? b?dzie b ardziej o?wiecony ; wieki
po?rednie w porównaniu z nim jawi? si? jak mroki... »

(KANT, Was ist die Aufklärung ? : 1784)
« O?wiecenie jest tym, co cz?owieka wyprowadza z niedojrza?o?ci, któr? mo?e
sam sobie zarzuca?. Niedojrza?o?? polega na niezdolno?ci do tego, by si?
pos?u?y? w?asn? inteligencj?, bez poddania dyrekcji innego. Sam sobie mo?e
zarzuca? t? niedojrza?o??, gdy jej przyczyn? nie jest brak inteligencji,
ale brak zdecydowania i odwagi niezb?dnej do tego, by pos?u?y? si? swym
umys?em bez potrzeby bycia kierowanym przez drugiego. Sapere aude ! Odwa?
si? u?y? swojego w?asnego rozumu : oto dewiza o?wiecenia.»


b) (J.-P. Francastel : 1963)
« O?wiecenie, w filozoficznym sensie s?owa, uto?samia si? z rozwojem,
pocz?wszy od po?owy wieku, my?li zarazem empirycznej i racjonalistycznej,
która mia?a licznych poprzedników, ale której pozytywna forma nigdy nie
sta?a si? doktryn? przyj?t? przez liczna grup? wyznawców.»
( M. Delon, P. Malandain : 1996)
« O?wiecenie oznacza zjawisko zarazem historyczne, intelektualne,
kulturowe, które naznaczy?o kontynent europejski i w którym Francja wzi??a
bardzo czynny udzia?. Na dwa sposoby: przez brutalne narzucenie [...]
idea?ów O?wiecenia w 1789 r., i przez d?ugie opó?nianie tej eksplozji, co
zmusi?o Francuzów, przez ca?e stulecie (1689, to Charaktery/ Les Caractères
La Bruyère'ra, i narodziny Monteskiusza) by ?yli w wyobra?ni: z wielkim
po?ytkiem dla literatury! »
Z tego punktu widzenia, pi?? wa?nych przemian:
- dzi?ki metysa?owi z filofofi?, literatura odkry? swe powo?anie
- kultura ustna definitywnie ust?pi?a miejsca kulturze pisanej
- autor przedstawia si? jako instancja autonomiczna i z gwarancj? prawn?
- gatunki odziedziczone po epoce Ludwika XIV s? jednocze?nie liczne et
przeorientowane
- nowe kana?y informacji i nowe sposoby komunikowania si? powstaj?, nowe
postawy w?ród odbiorców, nowe kadry dla instytucji literatury




(D. Poulot : 2000)
« Styl my?lenia, zdefiniowany za pomoc? projekcji wspó?czesnych, a
zw?aszcza Kanta.» Cz?sto przeciwstawiane romantyzmowi, jako pluralistyczne,
o?wiecenie jest obecne w ró?nych dziedzinach:
spo?ecznej = rozprz??enie feodalnych systemów solidarno?ci
ekonomicznej = poszukiwanie handlowego zysku
religijnej = zerwanie z chrze?cija?sk? wspólnot?
psychologicznej = praktyka introspekcji

(R. Darnton, cytowany przez D.Poulota, streszcza je w mig)
"Kampania by zmia?d?y? Niegodn?, marsz post?pu, duch czasu, ?wiecka wiara,
koncepcja ?wiata potrzebuj?cego obrony, zniszczenia lub przemiany, i ?ród?o
wszystkiego, co dobre, z?e i nowoczesne, w tym liberalizmu, kapitalizmu,
imperializmu, samczego szowinizmu, ?wiatowego federalizmu, humanizmu spod
znaku Unesco", krótko mówi?c nasza « aktualna przesz?o?? » (Georges
Canguilhem, id.), je?li nie nasz « przesz?y czas tera?niejszy ».
Podobna diagnoza : walki o?wieconych trwaj? w XX wieku, ale deformuj?c
swoim wp?ywem dyskurs nauki (J. M. Goulemot : 2001).

(T.Kostkiewiczowa : 2001)
« Kategoria kulturowa, wielowymiarowa [...] przenikaj?ca idee i stany
?wiadomo?ci. » Do zbadania z?o?ono?? jej relacji estetycznych.
Dziedzictwo ?
Wszechobecne : « wielki nap?d dla wspó?czesnej historii europejskiej »
(1999), przechwycona przez marksistowsk? filozofi?, oskar?ona przez
Horkheimera i Adorna (1944), ?e propaguje totalitaryzm rozumu.
Dzi? jej dziedzictwo nak?ania do reinterpretacji poczucia chrze?cija?skiej
wspólnoty, antynomii i konsekwencji afirmowania wolno?ci i rozumu, do
przemy?lenia roli tradycji, warto?ci narodowej to?samo?ci zderzonej z
priorytetem dla uniwersalizmu.

Ad 2 : Nieporozumienia
« Siècle éclairé » [w