{1}cartulaire général de l'yonne - CBMA

98, et corrigé sur le Cartul. ...... neque nos ipsi, neque ullus hæres nostri germinis
, nostræ possessionis privata vel assumpta persona, ...... renonçe à ses
prétentions sur Lucy, et régle l'exercice du droit de pâturage des habitants de ce
village.

Part of the document


{1}CARTULAIRE GÉNÉRAL DE L'YONNE.
PREMIÈRE PARTIE.


I.

(Vers l'an 519).

Par cet acte, Téodéchilde donne au monastère de Saint-Pierre un grand
nombre de domaines, savoir: dans le Pagus de Sens, Malay, Saligny, Soucy
(?), Voisines, Ciennias, Fontaines, Villechat, Courtemaux, Foissy,
Villare, Tresmont, Paroy, Volgré, la moitié de Baione, l'église de
Germigny, des droits dans la rivière d'Yonne; dans le Pagus de Melun, la
villa de Vieille-Campagne; dans le Pagus d'Auxerre, la villa de Misciaco;
et de plus, les possessions confisquées sur Basolus, comte d'Auvergne,
dans ce Pagus et dans celui de Limoges, dont la nomenclature est assez
considérable et comprend notamment la ville de {2}Mauriac et beaucoup de
villages aux environs, et la terre de Soursac et dépendances en Limousin,
au vicomté de Turenne. Le testament de Téodéchilde est regardé avec
raison comme apocryphe en grande partie, car la date de la neuvième année
du règne de Clotaire à Soissons, qui répond à l'an 519, ou à 534, si
c'est comme roi d'Orléans dont Sens dépendait, ne concorde pas avec
l'indiction ii, ni avec la présence de saint Germain, évêque de Paris, ni
même pour l'an 534 avec celle de Héracle, évêque de Sens, qui mourut en
529. Téodéchilde est appelée fille de Clovis, tandis que ce prince n'eut
pas de fille de ce nom; tous les auteurs s'accordent à la faire fille de
Thierry, et seulement petite-fille de Clovis. Mabillon et les auteurs de
la Gallia Christiana, ne font cependant aucune difficulté pour admettre
que cette Téodéchilde ait fondé le monastère de Saint-Pierre-le-Vif; on
verra par les chartes du viie siècle que ce fait était alors constant;
et, d'ailleurs, il est certain que le monastère de Saint-Pierre a possédé
jusqu'à 1789 une partie des domaines relatés dans le testament de
Téodéchilde, et notamment le doyenné et la seigneurie de Mauriac, en
Auvergne. On peut donc admettre que cette pièce, dont l'original est
perdu depuis longtemps, et que D. Cotteron a copiée dans sa Chronique de
Saint-Pierre sur un vidimus de l'an 1221, a été reconstruite au ixe
siècle, de manière à figurer l'état exact des possessions du monastère;
et que, pour lui donner plus d'importance, on a fait de la fondatrice une
fille du grand Clovis, et qu'on y a fait souscrire des hommes célèbres du
siècle où elle avait été donnée, sans trop s'assurer de la concordance.
Basolus, dont on rapporte l'histoire, et auquel divers écrivains donnent
le titre de comte, était, selon quelques-uns, gouverneur d'Auvergne pour
le roi Thierry. Il se révolta contre ce prince barbare à la tête des
Auvergnats, mais il échoua dans sa tentative pour secouer le joug. Il fut
trop heureux, pour avoir la vie sauve, d'abandonner tous ses biens et de
se faire moine à Saint-Pierre-le-Vif, où il devint abbé. En 1688, on
exhuma son corps d'une chapelle de l'église. Il y avait sur la tombe une
inscription en vers, évidemment moderne, qui relatait sa vie. (Voy. D.
Cotteron, Ms., Biblioth. d'Auxerre, nº 157, p. 203.) Nous ne donnerons
pas la charte attribuée à Clovis et portant confirmation de la fondation
du monastère de Saint-Pierre-le-Vif. Elle est encore bien plus apocryphe
que la précédente; M. Guérard (Polypt. d'Irminon, 179) la regarde comme
largement interpolée. Ce n'est qu'une pièce écrite au ixe siècle dans le
but d'assurer au monastère la possession de tous ses biens. Cependant, il
en existait une copie du xiie siècle dans le Cartulaire du doyenné de
Mauriac, et D. Cotteron rapporte que l'original a été conservé à Saint-
Pierre-le-Vif jusque vers 1620, temps où il fut perdu par la négligence
des moines. La copie qu'il en donne (Chron. S. Petri vivi, p. 203) est
tirée d'un transsumpt authentique de l'an 1487. - Voy. Bréquigny, t. i,
p. 8.


TESTAMENT DE TÉODÉCHILDE, PETITE-FILLE DE CLOVIS, FONDATRICE DU MONASTÈRE
DE SAINT-PIERRE-LE-VIF DE SENS.

Domino sancto sacro monasterio in honore beatorum apostolorum Petri et
Pauli, sub oppidum civitatis Senonum nostro opere a fundamentis constructo.
Ego, in Dei nomine, Theodechildis, filia Chlodovæo quondam rege, illud
unusquisque ad mercedes augmentum, sibi domino retribuente, confidat
pertinere, si aliquid de rebus propriis erga loca sanctorum plena animi
devotione {3}cum inspiratione divina perennis et futuris temporibus in
alimoniis servorum Dei vel pauperum voluit delegare. Igitur ego pertractans
casum humanæ fragilitatis, pro amore domini nostri Jesu Christi, et meorum
facinorum, parentumque nostrorum abluenda discrimina, per hanc epistolam
cessionis, cedo ab ipso loco sancto, cessumque in perpetuo esse volo, et de
jure meo in jure et dominatione ipsius monasterii transcribo atque
transfundo, hoc est res proprietates meas quas a progenitoribus nostris in
hereditate nobis successerunt. Id est Masliaco subteriore et planca, vel
quicquid in circuitu ipso vico Sancti Petri habere et possidere videor, seu
in ipso pago tam de comparato vel de qualibet adtracto, ad nos noscitur
pervenisse, in villas quarum vocabula sunt: Saliniaco, Sauciacas, Vicinias,
Ciennias, Fontanas, Villacato, Curtemauro, Fusciaco, Villare, Tresmonte,
Paredo, Vogrado, Baione medietatem, in Germiniaco ecclesiam in honore
sancti Petri, et quidquid ibidem aspicere videtur cum integritate, Baniaco
cum integritate, aream quoque piscatoriam in Imgauna fluvio subtus pontem,
habentem perticas xl et vi et dextros duos; quam a genitore meo pr?fato
Chlodoveo pro hoc ipso impetravi. In pago Meglidonense villa quæ vocatur
villa Vetus Campania, Silviniaco cum integritate, et in pago Alchiodrense
locello cognominante Misciaco. Hæc omnia cum mancipiis desuper manentibus,
mansis, domibus, ædificiis, curtiferis, vuidis, campis, silvis, pratis,
pascuis, aquis, aquarumve decursibus, totum et ad integrum, rem in
exquisitam cum omni soliditate ad prædictum locum in honore peculiaris
patrono nostro Petro apostolo fundato, illis qui ibidem die noctuque
deinceps domino famulari noscuntur proficiat in augmentis. Illud quoque
nobis in præsenti epistola cessionis, addere complacuit ut res quas homo
aliquis nomine Bazolus pro redemptione vitæ suæ in Aquitania nobis per suum
strumentum condonavit, in loco quarum nomina subtus tenentur inserta,
pleniter ad supradictum locum perpetualiter in Dei nomine proficient in
augmentum. Id est in pago Alvernico, in vicaria Mariacense in primis ipso
vico Mauriciaco, in honore sancti Tirsi martyris constructo, vel quicquid
in ipso vico portio mea esse videtur ad integrum, et casam indominicatam in
loco nuncupante Cuciniaco cum appendiciis suis: id sunt Turpiaco,
Cartigias, Montesugo, Albolo, Viriliaco, Carise, Fagido, Faria, Albierolas,
Ternesugo, Bolon, Crausino superiore cum integritate, Montetredente,
Novavilla, Villa Barbarorum, Carmina, Biavera, Areas Magniaco, Rigniaco,
Suriniaco, {4}Bion, Montesagium, Mitiaco, Toliniaco, vel quicquid ad ipsa
loca pertinere videntur, tam mansis, domibus, ædificiis, mancipiis, servis
et libertis, terras cultas et incultas, silvis, ingrediciis, pratis,
pascuis, aquis, aquarumve decursibus, totum ad integrum rem inexquisitam.
Etiam et in ipso pago Alvernico villa quæ vocatur Urticido, cum mansis et
servis ibidem commanentibus et vineas indominicatas cum integritate.
Similiter quoque in pago Lemovicino Sauriciaco villa, cum appendiciis et
abjacentiis suis. In eadem villa Sauriciaco ecclesias quatuor, una in
honore sanctæ Mariæ et sancti Petri, et sancti Sulpicii, alia in honore
sancti Joannis Baptistæ, tertia in honore sancti Juliani martyris, quarta
in honore sancti Martialis; ad quas subjecta sunt loca denominata:
Longunzanicas ubi casa indominicatam memorato Bazulo fuisse dignoscitur.
Villa quæ vocatur Pungum super alveum Durnonia, villa Rigato, Clusa, Calma,
Vapra villa hibernalis Monte Majorinas, Casanica; item Montecisternas,
Unardo, Papulanias, Pomerus, Lovena, Riberia, Ederis Culippia, Luco,
Fauzanicas, Euganicas, Casanicas, Clamiaco. Item Montevilla quæ vocatur
latissima, Marinvilla, Ursinnanicas ad illa fagia. Item Jasunias, Marisco,
Transmonte, Cabianias, Renferias, Halmabras Millavilla vetula; necnon etiam
in pago Lemovico Ingrafia, Canteleuse, Villas nominativas quarum vocabula
sunt Ricularicas, Clementiaco, Luchono, Brutia, item Brutia Luco, Vuapra,
Nubriaco, omnia et ex omnibus quicquid in prædictis pagis aut territoriis
habemus, tam mansis, colonicas, ædificiis, silvis, ingrediciis, vuidis,
capis (campis), pratis, pascuis, aquis, aquarumve decursibus, comitibus et
reditibus ad ipsa loca superius memorata aspicientis totum et ad integrum
rem inexquisitam, ad prædictum monasterium Sancti Petri omnibus temporibus
permanere decernimus, in alimonia servorum Dei qui ibidem per tempora
successerint, et assidua pauperum receptione, in elemosina videlicet domini
et genitoris nostri Chlodovei et remedium animæ meæ habeat luminaria
concinnanda, et sacrificium offerendo, vel ipsa domo Dei dirigendo, ipsæ
res in futuro permaneant. Si quis vero contra hanc conscriptionem nostram,
qua memoratum monasterium plena et integra voluntate conscribere rogavimus,
et præsentialiter tradidimus, ullo unquam tempore de heredibus nostris aut
ulla opposita persona aliquid opponere, vel repetere, vel contradicere
conaverit, inprimis iram Dei omnipotentis incurrat, et a populo christiano
sequestratus, et a communione ecclesiastica alienus effic